โลกอันใกล้ จะมี โรคระบาด อีกไหม? แล้วมนุษย์จะรอดยังไง?

ทุกวันนี้คนเราเข้าไปสร้างถนน สร้างบ้าน ทำฟาร์ม หรือแม้แต่ขุดเหมืองกลางป่า บางทีก็ไปใกล้แหล่งที่อยู่ของสัตว์ป่ามากเกินไป ซึ่งสัตว์เหล่านี้ก็มีเชื้อโรคที่เคยอยู่แค่ในป่า แต่พอมีมนุษย์เข้าไปใกล้บ่อยๆ เชื้อพวกนี้ก็มีโอกาส “ข้ามสายพันธุ์” มาสู่คนได้
เช่นกรณีไวรัสอีโบลา หรือซาร์ส ที่มีต้นทางมาจากสัตว์ป่าก่อนจะกลายเป็นโรคในคน

แค่ไม่กี่ชั่วโมงก็สามารถข้ามประเทศได้แล้ว นั่นหมายความว่า ถ้ามีเชื้อโรคเกิดขึ้นที่มุมหนึ่งของโลก มันสามารถแพร่ไปอีกซีกโลกได้ภายในวันเดียว การเคลื่อนไหวของผู้คนยุคนี้ไวพอๆ กับการออกรางวัลของ หวยไว ที่แค่กะพริบตาก็มีรอบใหม่มาอีกแล้ว นี่แหละที่ทำให้การควบคุมโรคยากกว่าเดิมหลายเท่า

เมื่ออุณหภูมิโลกสูงขึ้น พื้นที่ที่เคยหนาวเย็นก็อุ่นขึ้น ทำให้ แมลงพาหะโรค เช่น ยุง หรือเห็บ สามารถขยายพันธุ์ในพื้นที่ที่มันไม่เคยอยู่ได้ โรคเขตร้อนอย่างไข้เลือดออก มาลาเรีย หรือซิก้า จึงเริ่มปรากฏในประเทศที่ไม่เคยเจอมาก่อน

อาหารแปลกๆ เช่น ซุปค้างคาว เนื้อสัตว์หายาก หรือแม้แต่อาหารตลาดสดบางแห่ง ก็อาจเป็นจุดกำเนิดของไวรัสใหม่ได้ การนำสัตว์จากหลายสายพันธุ์มาอยู่รวมกันในที่แออัด เป็นเหมือน “ห้องทดลองธรรมชาติ” ให้ไวรัสพัฒนาและกลายพันธุ์

ในเมืองใหญ่ที่คนเบียดเสียดกันเป็นล้านคน โรคจะระบาดเร็วมาก เพราะพื้นที่จำกัด การใช้ของร่วมกัน และการเดินทางด้วยระบบขนส่งมวลชน เช่น รถไฟใต้ดิน รถเมล์ ฯลฯ ทำให้เชื้อโรคแพร่เร็วเป็นไฟลามทุ่ง
ยิ่งถ้าโรคนั้นติดต่อผ่านอากาศหรือการสัมผัส บอกเลยว่าควบคุมยากสุดๆ

การใช้ยาปฏิชีวนะเกินความจำเป็นในมนุษย์และสัตว์ ทำให้เชื้อบางชนิดเริ่ม “ดื้อยา” แล้ว เมื่อเกิดการติดเชื้อด้วยแบคทีเรียหรือเชื้อราเหล่านี้ หมอก็ไม่มีทางรักษาได้ง่ายๆ แล้ว เพราะยาที่เคยใช้ได้ผลกลายเป็นใช้ไม่ได้อีกต่อไป
นี่อาจกลายเป็นวิกฤตโรคระบาดใหม่ที่ไม่ใช่ไวรัส แต่เป็น “เชื้อดื้อยา” ที่สู้ไม่ไหว

ยุคนี้ใครๆ ก็แชร์อะไรได้ในโซเชียล โดยไม่ได้ผ่านการกลั่นกรองอะไรเลย บางทีข่าวปลอมเกี่ยวกับโรคระบาด เช่น “ดื่มน้ำเกลือรักษาโควิดได้” หรือ “ไม่ต้องฉีดวัคซีนก็หาย” กลับแพร่ไวกว่าเนื้อหาจากแพทย์จริงๆ
พอคนเชื่อข่าวปลอม ก็ทำให้การควบคุมโรคยากขึ้น และยิ่งเปิดทางให้โรคแพร่กระจายแบบไร้การควบคุม

สมัยก่อนกว่าจะมีวัคซีนใช้ได้ต้องรอเป็นสิบปี แต่โควิดแค่ปีเดียวเราก็เริ่มฉีดกันแล้ว แถมตอนนี้ยังมีเทคโนโลยีใหม่อย่าง mRNA, AI ช่วยวิเคราะห์ไวรัส, แพลตฟอร์มสื่อสารโรคระบาด ที่ช่วยให้รู้เร็วและจัดการเร็วขึ้น

ไม่ว่าจะ WHO หรือศูนย์ควบคุมโรคในแต่ละประเทศ ตอนนี้มีระบบเฝ้าระวังโรคใหม่ๆ อยู่ตลอดเวลา ถ้ามีอะไรแปลกๆ เกิดขึ้นที่ไหน ก็จะมีคนเข้าไปตรวจสอบทันที

หลังจากผ่านโควิดมา คนจำนวนไม่น้อยรู้จักวิธีป้องกันตัวเอง ใส่แมส ล้างมือ ฉีดวัคซีน ตรวจ ATK ฯลฯ กลายเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน ซึ่งช่วยลดการระบาดได้เยอะมาก

ตอนนี้หลายประเทศเริ่มสร้างแผนรับมือฉุกเฉิน เตรียมอุปกรณ์ หน้ากาก เวชภัณฑ์ และกำลังพลไว้พร้อม เพื่อไม่ให้เกิดเหตุการณ์ “ขาดแคลนทุกอย่าง” เหมือนช่วงโควิดอีก